കയ്യിലിരിക്കുന്ന നോട്ട് കീറുകയോ, മുഷിയുകയോ ചെയ്താൽ എന്തുചെയ്യും? പലരുടെയും ഒരു സംശയമാണിത്. എന്നാൽ പേടിക്കേണ്ട, കേടുപാടുകൾ സംഭവിച്ച നോട്ടുകൾ നഷ്ടം കൂടാതെ എങ്ങനെ മാറ്റിയെടുക്കാമെന്ന് റിസർവ് ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യ (RBI) വ്യക്തമാക്കുന്നുണ്ട്.എന്താണ് ചെയ്യേണ്ടതെന്ന് നോക്കാം.
നിറം മങ്ങിയതോ, അഴുക്ക് പുരണ്ടതോ, ചെറുതായി കീറിയതോ ആയ നോട്ടുകളെ "മുഷിഞ്ഞ നോട്ട്" (Soiled Note) എന്നാണ് പറയുന്നത്. ഇത്തരം നോട്ടുകൾ നിങ്ങൾക്ക് ഏതൊരു ബാങ്ക് ശാഖയിലും നൽകി മാറ്റിയെടുക്കാം. ആ ബാങ്കിൽ നിങ്ങൾക്ക് അക്കൗണ്ട് വേണമെന്നില്ല. നേരിട്ടോ അല്ലെങ്കിൽ അക്കൗണ്ടിലേക്കോ പണം ലഭിക്കും.
എന്നാൽ, നോട്ടിന്റെ ഭാഗങ്ങൾ നഷ്ടപ്പെടുകയോ, വലിയ കീറലുകൾ സംഭവിക്കുകയോ ചെയ്തിട്ടുണ്ടെങ്കിൽ അവയെ "കേടുപാട് സംഭവിച്ച നോട്ട്" (Mutilated Note) എന്നാണ് പറയുക. ഇത്തരം നോട്ടുകൾ RBI-യുടെ നോട്ട് റീഫണ്ട് നിയമങ്ങൾ അനുസരിച്ചാണ് മാറ്റിയെടുക്കുന്നത്. ഇതിനായി ബാങ്കുകളുടെ ചില പ്രത്യേക ശാഖകളെ സമീപിക്കണം. നോട്ടിന്റെ എത്ര ഭാഗം കേടുകൂടാതെ ഉണ്ടെന്നതിനെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കും നിങ്ങൾക്ക് തിരികെ ലഭിക്കുന്ന തുക.
ഒരുപാട് മോശമായ, അതായത് കത്തിക്കരിഞ്ഞതോ, ഒട്ടിപ്പിടിച്ചതോ, തീരെ തിരിച്ചറിയാൻ പറ്റാത്തതോ ആയ നോട്ടുകൾ സാധാരണ രീതിയിൽ മാറ്റിയെടുക്കാൻ കഴിയില്ല. ഇവ RBI-യുടെ ഇഷ്യൂ ഓഫീസുകളിൽ നേരിട്ട് നൽകി പരിശോധനയ്ക്ക് വിധേയമാക്കണം.
ഓർക്കുക, എല്ലാ വാണിജ്യ ബാങ്ക് ശാഖകളും മുഷിഞ്ഞതും കേടുപാടുകൾ സംഭവിച്ചതുമായ നോട്ടുകൾ പൊതുജനങ്ങളിൽ നിന്ന് സ്വീകരിക്കാൻ ബാധ്യസ്ഥരാണ്. നിങ്ങൾക്ക് ആ ബാങ്കിൽ അക്കൗണ്ട് ഇല്ലെങ്കിൽ പോലും നോട്ട് സ്വീകരിക്കണം.
നോട്ട് മാറ്റിയെടുക്കാൻ പോകുമ്പോൾ RBI നിർദ്ദേശിക്കുന്ന ചില കാര്യങ്ങൾ ശ്രദ്ധിക്കുക:
നോട്ടുകളിൽ ടേപ്പ് ഒട്ടിക്കുകയോ, സ്റ്റാപ്ലർ അടിക്കുകയോ, പശ തേക്കുകയോ ചെയ്യരുത്.
നോട്ടുകൾ അതേപടി, മാറ്റമൊന്നും വരുത്താതെ നൽകുക.
മാനദണ്ഡങ്ങൾ പാലിക്കുന്ന നോട്ടുകൾ സ്വീകരിക്കാൻ ബാങ്കുകൾ വിസമ്മതിച്ചാൽ നിങ്ങളുടെ അവകാശത്തിനായി സംസാരിക്കുക.
കേടുപാടുകൾ സംഭവിച്ച നോട്ടിന് എത്ര തുക തിരികെ ലഭിക്കും എന്നത് അതിലെ വാട്ടർമാർക്ക്, സുരക്ഷാ നൂൽ, സീരിയൽ നമ്പർ തുടങ്ങിയ പ്രധാന ഭാഗങ്ങൾ വ്യക്തമാണോ എന്നതിനെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കും. ഈ നിയമങ്ങൾ ജനങ്ങൾക്ക് സാമ്പത്തിക നഷ്ടം വരാതിരിക്കാനും കറൻസിയിലുള്ള വിശ്വാസം നിലനിർത്താനുമാണ്. അതിനാൽ, കേടായ നോട്ടുകൾ കയ്യിലുണ്ടെങ്കിൽ വലിച്ചെറിയാതെ ഉടൻ തന്നെ അടുത്തുള്ള ബാങ്ക് ശാഖയെ സമീപിക്കുക.
